تکانشگری تمایل به انجام یک کار یا رفتار، بدون فکر کردن به عواقب آن است. برای برخی افراد، تکانشگری صرفاً یک ویژگی شخصیتی و ترجیحی برای رفتارهای ناگهانی است. اما برای دیگران، می تواند نشانه ای از یک اختلال مهم باشد. برخی داروها و داروهای غیرقانونی نیز می توانند منجر به رفتارهای تکانشی شوند.
به طور کلی، همه ما هر از گاهی درگیر رفتارهای تکانشی هستیم، به خصوص وقتی در دوران نوجوانی یا جوانی قرار داریم. همانطور که به بلوغ می رسیم، یاد می گیریم که تا حد زیادی تکانه های خود را کنترل کنیم. اما رفتار تکانشی مکرر می تواند با برخی از شرایط سلامت روان مرتبط باشد.
در ادامه این بخش با ما همراه بمانید تا هم اطلاعات بیشتری در رابطه با این موضوع که تکانشگری چیست کسب کنید و هم با بهترین روش درمان این اختلال آشنا شوید.
تکانشگری چیست؟
تکانشگری تمایل به اقدام بدون نگرانی از عواقب آن است. در حالی که چنین رفتاری می تواند در برخی از سطوح برای کودکان خردسال و نوجوانان کاملا طبیعی باشد، اما می تواند به یک مشکل جدی یا نشانه ای از یک مشکل عمده سلامت روان تبدیل شود.
به طور کلی، تعاریف مختلفی از تکانش گری وجود دارد. همه آنها آن را یک نوع رفتار ضد اجتماعی یا منفی توصیف می کنند. بر اساس یک تعریف، چهار عامل در تکانشگری دخیل هستند که عبارتند از:
- عدم پیش بینی: قبل از فکر کردن به عواقب بالقوه اقدام کنید
- جستجوی احساسات: جستجوی تجربیات جدید و هیجان انگیز، اغلب با عنصر خطر اضافی به خاطر خود
- عدم پشتکار: ترک یک فعالیت یا کار چالش برانگیز قبل از انجام آن
- فوریت: انجام اقدامات منفی در طول یک طغیان عاطفی
روش دیگر برای تفکر در مورد تکانش گری، توصیف آن بر حسب نحوه بیان آن است. یک محقق پیشنهاد می کند که تکانشگری را می توان به موارد زیر تقسیم کرد:
- تکانشگری حرکتی: عمل بدون فکر کردن، که می تواند شامل هر چیزی از ضربه زدن و فریاد زدن گرفته تا ساده پریدن و قدم زدن باشد.
- تکانشگری شناختی: تصمیم گیری سریع بدون فکر کردن به عواقب
- عدم برنامه ریزی: اقدام بدون فکر برای آینده
چه زمانی رفتار تکانشی مشکل ساز است؟
چه زمانی رفتار تکانشی مشکل ساز است؟
مرز باریکی بین رفتار ناگهانی و رفتار تکانشی وجود دارد. تصمیم لحظه ای برای گذراندن یک روز تعطیل و رفتن به ساحل می تواند یک انتخاب معقول باشد. اما یک تصمیم تکانشی برای رد کردن رئیس و ترک شغل می تواند فاجعه بار باشد.
تفاوت بین رفتار تکانشی و رفتار ناگهانی در این است که رفتار تکانشی معمولاً منفی است و اغلب این پتانسیل را دارد که برای فرد یا اطرافیانش مضر باشد. در حالی که افراد خود جوش ممکن است از انجام دادن کارها در لحظه لذت ببرند، افراد تکانش گر بیشتر احتمال دارد رفتار کنند یا ریسک های غیرمنطقی را انجام دهند. برای مثال، تکانش گری ارتباط نزدیکی با موارد زیر دارد:
- Pyromania (انگیزه برای شروع آتش سوزی)
- اختلالات قمار
- Kleptomania – کلپتومانیا (انگیزه دزدی)
- مصرف تفریحی مواد مخدر که می تواند منجر به اختلالات مصرف مواد شود
رفتار تکانشی یک مشکل بالقوه است زمانی که:
- به طور ناگهانی ظاهر می شود، زیرا می تواند با یک موضوع مرتبط با مواد مخدر یا با شروع یک اختلال جسمی یا روانی همراه باشد.
- این رفتار با سطح غیر منطقی خطر مرتبط است که احتمالاً به شخص یا دیگران آسیب می رساند.
- این رفتار تأثیر منفی بر توانایی فرد برای موفقیت در جنبه های عادی زندگی روزمره دارد (مثلاً آنها اغلب از شغل اخراج می شوند یا شغل را ترک می کنند، نمی توانند دوست پیدا کنند یا روابط خود را حفظ کنند و غیره).
- باعث آسیب به دیگران می شود (رفتار تکانشی می تواند منجر به پرخاشگری نسبت به دیگران یا آسیب مالی یا فیزیکی غیرمنطقی شود).
بیشتر بخوانید: درمان بیش فعالی با نوروفیدبک
علت رفتار تکانشی چیست؟
تکانشگری معمولاً با یک اختلال جسمی، روانی یا رشدی همراه است. همچنین ممکن است ناشی از مصرف داروها یا داروهای تفریحی باشد. شایع ترین اختلالات مرتبط با رفتار تکانشی عبارتند از:
- اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، یک وضعیت پزشکی که بر توانایی شما برای ثابت نشستن، کنترل رفتار و سازماندهی افکارتان تأثیر می گذارد.
- اوتیسم، یک اختلال رشدی است که می تواند تعامل اجتماعی، برنامه ریزی اقدامات یا کنترل احساسات و رفتارهای شما را دشوار کند.
- اختلال دوقطبی، یک وضعیت سلامت روان که باعث نوسانات شدید خلق و خو می شود
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی، یک اختلال رفتاری است که در آن فرد به نیازها یا احساسات دیگران اهمیت نمی دهد و به شیوه های آزار دهنده و دستکاری کننده رفتار می کند.
- اختلال شخصیت مرزی، یک وضعیت سلامت روانی است که می تواند باعث اختلالات عاطفی شود و ایجاد و حفظ روابط را دشوار کند.
- اختلال انفجاری متناوب، یک وضعیت سلامت روانی که باعث طغیان شدید هیجانی و خشونت می شود.
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، یک وضعیت سلامت روان که از یک رویداد آسیب زا ناشی می شود و ممکن است شامل مشکلات مکرر با اضطراب، توجه، تنظیم هیجانی و رفتار باشد.
- بیماری پارکینسون، یک بیماری عصبی پیشرونده که می‌تواند باعث مشکلات حرکتی و همچنین اصرار ناگهانی و غیرقابل کنترل برای عمل به روش های خاص شود.
موارد اصلی که می توانند باعث تکانش گری شوند شامل داروهای تفریحی مانند کوکائین و مت آمفتامین هستند، اما می توانند شامل داروهایی مانند لوودوپا (که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شود) و ابیلیفای (اریپیپرازول) نیز باشند.
علت رفتار تکانشی چیست؟
نشانه ها و نمونه های رفتار تکانشی
عمل بر اساس تکانه خودبخودی است و هیچ توجهی به اینکه چگونه می تواند بر دیگران تأثیر بگذارد وجود ندارد. فردی که رفتار تکانشی دارد برایش مهم نیست که بعداً ودر مورد آن رفتار، چه احساسی خواهد داشت. این رفتار فقط در مورد اینجا و اکنون است.
نمونه هایی از این موارد عبارتند از:
- پرخوری: زیاده روی در چیزهایی مانند خرید، قمار و غذا خوردن
- تخریب اموال: از بین بردن وسایل خود یا دیگران در لحظه عصبانیت
- تشدید مشکلات: گرفتن موقعیت های جزئی و فوری و مهم کردن آنها بیش از حد لازم
- طغیان های مکرر: از دست دادن خونسردی خود در اغلب موارد، حتی زمانی که تند خویی لازم نیست
- اشتراک گذاری بیش از حد: بدون فکر کردن و به اشتراک گذاشتن جزئیات خصوصی
- خشونت فیزیکی: واکنش بیش از حد از طریق فیزیکی شدن در لحظه
- رابطه جنسی پرخطر: برقراری رابطه جنسی بدون کاندوم یا سایر روش های بازدارنده، به ویژه با فردی که وضعیت سلامت جنسی او ناشناخته است
- خودآزاری: صدمه زدن به خود در لحظات خشم، غم و اندوه یا ناامیدی
چگونه می توان به فردی که دارای رفتار تکانشی دارد، کمک کنیم؟
اگر فرد دارای رفتارهای تکانشی کودک است، اولین قدم، مشورت با پزشک اطفال است. آنها ممکن است یک ارزیابی برای ADHD، اوتیسم یا یک مشکل اساسی دیگر را توصیه کنند.
اما اگر فرد دارای رفتارهای تکانشی یک بزرگسال باشد، این بر عهده او خواهد بود که با مراجعه به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا روانپزشک خود، از او کمک بگیرد.
در بسیاری از موارد، رفتارهای تکانشی را می توان با موفقیت از طریق ترکیبی از درمان پزشکی و رفتار درمانی درمان کرد. هنگامی که رفتار تکانشی به طور ناگهانی ظاهر می شود، ممکن است نتیجه سوء مصرف مواد مخدر یا عوارض جانبی داروهای تجویز شده نیز باشد.پ
روش های درمان تکانشگری چیست؟
تکانشگری ممکن است با درمان شناختی رفتاری، نوعی روان درمانی (گفتار درمانی) و داروها درمان شود. البته انتخاب درمان برای رفتار تکانشی، به علت ایجاد کننده این رفتار بستگی دارد. در برخی موارد، صرفاً کنار گذاشتن یا تغییر دارو می تواند تفاوت عمده ای را ایجاد کند.
همچنین درمان این اختلال ممکن است با تشخیص یک مشکل زمینه ای مانند ADHD یا اختلال دوقطبی شروع شود. هنگامی که مشکل زمینه ای تشخیص داده شد، درمان ممکن است شامل استفاده از داروهای مناسب باشد و یا ممکن است شامل درمان رفتاری و شناختی نیز شود.
در موارد دیگر، زمانی که رفتار تکانشی با مسائل مرتبطی مانند قمار کنترل نشده همراه است، برنامه های درمانی دیگر می توانند بسیار مفید باشند.
رفتار درمانی و درمان شناختی برای درمان رفتار تکانشی
درمان شناختی، گفتار درمانی سنتی است که ادراکات یا افکار نادرستی را که رفتارهای تکانشی را هدایت می کنند، بررسی می کند و رفتار درمانی به فرد می آموزد که رفتارهای جدید را جایگزین رفتارهای مشکل ساز کند.
درمان شناختی رفتاری، عناصر هر دو تکنیک درمانی را ترکیب می کند تا به افراد کمک کند تا در مورد رفتارهای مشکل ساز فکر کرده و آن را مدیریت کنند. درمانگران همچنین ممکن است از تکنیک هایی مانند بیوفیدبک (تکنیک هایی برای به دست آوردن کنترل فرآیندهای غیر ارادی) که می تواند منجر به رفتارهای تکانشی شود، برای کمک به افراد در مدیریت مسائلی مانند اضطراب استفاده کنند
معرفی بهترین مرکز و روانشناس برای درمان تکانشگری
اگر تصمیم دارید رفتار تکانشی در خود و یا افرادی که با این اختلال مواجه هستند را با استفاده از روش های مدرن و جدید درمان کنید، لازم است به یک مرکز یا کلینیک معتبر در این زمینه مراجعه کنید تا تمام اقدامات لازم در جهت درمان رفتار تکانشی زیر نظر افراد متخصص و با تجربه در این زمینه انجام شده و روند درمانی شما به بهترین شکل ممکن پیش رود.
خانم دکتر فریدی، روانشناس و نوروتراپیست هستند و در زمینه درمان انواع اختلالات رفتاری و روانی مانند تکانشگری، بیش فعالی، اوتیسم، اضطراب، افسردگی، وسواس، پرخاشگری، اعتیاد، صرع، اختلال حافظه، اختلالات گفتاری و توانبخشی سکته مغزی تخصص دارند و درمان هایی که برای این اختلالات مورد استفاده قرار می دهند از طریق تکنولوژی هایی همچون نقشه مغزی QEEG، نوروفیدبک به شیوه نوین لورتا و تحریک مغزی است که اثربخشی بسیار عالی در درمان این اختلالات خواهند داشت.
برای ارتباط با خانم دکتر فریدی می توانید از راه های ارتباطی زیر استفاده کنید:
- آدرس:تهران سعادت آباد خ ٢٨غربي پلاك ٧٦
- شماره تماس: 02128428890 – 09014020479
بدون دیدگاه